راهنمای کلی توسعه و بازاریابی اپلیکیشن

توسعه و بازاریابی اپلیکیشن برای بسیاری از استارتاپ‌ها و حتی کسب‌وکارهای باسابقه نقشی حیاتی دارد. با راهکارهایی ساده می‌توان برخی مراحل آن را تسهیل کرد.

افراد و گروه‌هایی که اولین‌بار توسعه‌ی اپلیکیشن را تجربه می‌کنند، عموما سؤال‌های مشترکی دارند. درواقع، صرف‌نظر از مشکلات برنامه‌نویسی و توسعه و رفع اشکال،‌ توزیع و بازاریابی نیز ذهن آن‌ها را به‌خود مشغول می‌کند. به‌عنوان مثال، وقتی اپلیکیشنی را به‌عنوان اولین توسعه‌دهنده طراحی و عرضه می‌کنید، چنین سؤال‌هایی ذهن شما را به خود مشغول خواهد کرد: آیا اپلیکیشن من ارزش‌افزوده خواهد داشت؟ آیا پذیرفتنی خواهد بود؟ چگونه به مردم درباره‌ی آن اطلاع‌رسانی کنم؟

علاوه‌بر این سؤال‌ها، بسیاری از سؤال‌های دیگر هم ذهن توسعه‌دهندگان مستقل یا بنیان‌گذاران استارتاپ را به خود مشغول می‌کند. آن‌ها عموما ایده‌ای اولیه یا طرحی شبیه به ایده‌ای موجود دارند؛ اما از نتیجه‌دهی نهایی آن مطمئن نیستند.

کدام ایده را انتخاب کنیم؟

بسیاری از کارآفرینان موفق کسب‌وکار خود را از میان چندین ایده‌ی اپلیکیشن متولد کرده‌اند. درواقع، نمی‌توان خود را به یک ایده محدود کرد؛ زیرا محدودشدن به یک ایده مانند این خواهد بود که موسیقی‌دانی با یک تک‌آهنگ به‌دنبال شهرت جهانی باشد. هیچ آهنگ‌ساز یا خواننده‌ای نمی‌داند کدام آهنگش بیش از سایر با استقبال مواجه می‌شود. برای ایده‌های اپلیکیشنی نیز عموما همین روند ایجاد می‌شود.

پیشنهاد بهینه برای کارکردن روی ایده‌ها، اختصاص زمان مناسب برای انتظار جذب اولین مخاطبان خواهد بود. به‌بیان‌دیگر، شما به‌عنوان توسعه‌دهنده یا بنیان‌گذار باید ایده‌های خود را به‌ترتیب به اپلیکیشن تبدیل کنید و برای هرکدام ۴ تا ۶ ماه انتظار به‌منظور جذب مخاطب در نظر بگیرید.

چگونه شروع کنیم؟

قدم اول شروع توسعه‌ی اپلیکیشن، اجرای ایده روی کاغذ است. در مرحله‌ی اول، باید هر آنچه از اپلیکیشن آینده‌ی خود انتظار دارید، روی کاغذ پیاده و علاوه‌بر طراحی‌های کلی گرافیکی، باید حتی از توضیحات متنی برای نشان‌دادن انتظارات از اپلیکیشن آینده استفاده کنید.

پس از اجرای اولیه‌ی ایده روی کاغذ، نوبت به تولید طرح اولیه (پروتوتایپ) می‌رسد. ابزارهای متعددی در اینترنتوجود دارند اجرای پروتوتایپ را برای توسعه‌دهندگان آسان می‌کنند. فراموش نکنید در نمونه‌ی اولیه‌ی اپلیکیشن، باید تمامی جزئیات مدنظر خود را با تمامی صفحات اجرا کنید. همین طرح اولیه برای توضیح ایده و حتی جذب سرمایه‌گذار کاربرد خواهد داشت؛ پس باید کاربردهای نهایی ایده را نمایش دهد.

پس از آماده‌سازی طرح اولیه، دو راه در پیش دارید: یا خودتان توسعه‌دهنده هستید یا توانایی اجرای نهایی را ندارید. در حالت اول، وظیفه مشخص است و باید با ابزارها و زبان‌های دردسترس، اپلیکیشن نهایی را تولید کند. در حالت دوم، می‌توانید طرح و ایده را با همکاری شرکت یا شخصی دیگر اجرا کنید. نکته‌ی مهم در این رویکرد، اهمیت‌دادن به قراردادهای حفظ امانت‌داری و اطلاعات طرفین است.

استقبال از اپلیکیشن؟

برای پاسخ به این پرسش‌ چاره‌ای جز عرضه‌ی سریع نمونه‌ی اولیه‌ی اپلیکیشن ندارید. این نمونه می‌تواند MVP یا اپلیکیشنی نهایی با حداقل امکانات باشد. هیچ‌گاه در مرحله‌ی بررسی بازار، به‌دنبال اپلیکیشن کامل و بدون نقص نباشید. درواقع، هرچقدر هم تلاش کنید، اپلیکیشن تا همیشه نیاز به بهبود خواهد داشت؛ درنتیجه در مراحل اولیه، آن را به بازار عرضه کنید تا استقبال شدن یا نشدن از آن مشخص شود.

اپلیکیشن اولیه را با حداقل امکانات و هرچه‌سریع‌تر عرضه کنید

پس از اجرای قابلیت‌های هسته‌ای اپلیکیشن، آن را هرچه‌زودتر در مارکت‌های اپلیکیشن یا وب‌سایت خود منتشر کنید. با بازاریابی ابتدایی، مشتریان اولیه را به دریافت اپلیکیشن تشویق کنید و منتظر بازخورد باشید. هرگونه بازخورد، حتی انتقادات تند، در این مرحله ارزشمند است؛ چراکه نشان‌دهنده‌ی ‌مقبول‌بودن ایده خواهد بود. درواقع، کاربری هم که انتقادهای تندی به قابلیت‌های اپلیکیشن می‌کند، ایده را پسندیده و تنها از درست اجرانشدن آن گله‌مند است.

وب‌اپلیکیشن یا اپلیکیشن اختصاصی؟

میلیون‌ها اپلیکیشن در مارکت‌های اندروید و iOS وجود دارند و شما برای دیده‌شدن باید با دسته‌ی بزرگی از آن‌ها رقابت کنید. درمقابل، وب‌اپلیکیشن‌ها هنوز تجربه‌ی کاری خالص و بی‌نقصی به کاربر ارائه نمی‌کنند و با وجود پیشرفت‌های سریعی که در دنیای وب‌اپلیکیشن‌های پیش‌رونده یا PWA شاهد بوده‌ایم، هنوز راه زیادی تا پذیرش عمومی آن‌ها باقی مانده است. درنتیجه، می‌توان ادعا کرد هنوز برای بهترین تجربه‌ی کاربری باید اپلیکیشن اختصاصی اندروید یا iOS را توسعه دهید. درواقع، اکثر کارشناسان اعتقاد دارند وب‌اپلیکیشن هنوز فقط در دسکتاپ کاربرد بهینه دارد.

توسعه‌ی داخلی یا برون‌سپاری؟

بسیاری از برترین و مشهورترین محصولات کنونی بازار حداقل در مراحل ابتدایی ازطریق قراردادهای برون‌سپاری تولید شده‌اند. از میان آن‌ها می‌توان به Alibaba ،Fab.com ،Digg و Skype اشاره کرد. در مراحل اولیه، به‌ویژه آماده‌سازی نمونه‌های ابتدایی، پیشنهاد اکثر کارشناسان به برون‌سپاری است. شرکت یا گروهی را پیدا کنید که ایده‌ی شما را به بهترین نحو درک و نمونه‌ای راضی‌کننده از آن اجرا کند. فراموش نکنید در مراحل ابتدایی باید تاحدممکن هزینه‌ها را پایین نگه دارید.

اولویت اول در مراحل ابتدایی توسعه‌ی اپلیکیشن، باید رساندن آن به‌دست مشتری در سریع‌ترین زمان باشد. پس از اینکه تقاضا و استقبال درخورتوجه از اپلیکیشن مشاهده شد، می‌توان روی توسعه‌ی حرفه‌ای‌تر و حتی استخدامتوسعه‌دهنده سرمایه‌گذاری کرد.

ثبت در مارکت‌های رسمی

ثبت رسمی اپلیکیشن‌ها در مارکت‌های اندروید و iOS به حساب کاربری توسعه‌دهنده نیاز دارد. برای اپل باید هزینه‌‌ی سالانه‌ی ۹۹ دلار و برای گوگل ۲۵ دلار بپردازید. روند بارگذاری نیز باید با نظارت کامل تیم توسعه و رعایت قوانین مندرج در مارکت‌ها انجام شود. توسعه‌دهندگان ایرانی راهکارهای کمی آسان‌تر هم دارند؛ چراکه می‌توانند اپلیکیشن خود را ازطریق مارکت‌های متنوع ایرانی همچون بازار یا سیب‌اپ به‌دست مخاطبان برسانند. البته، پیشنهاد می‌کنیم اگر طرحی حرفه‌ای با هدف جذب حداکثری مخاطبان دارید، حتما عرضه‌ی اپلیکیشن در مارکت‌های رسمی گوگل‌پلی و اپ‌استور را هم در نظر داشته باشید.

رایگان یا پولی؟

چنین تصمیمی فقط به طرح و برنامه‌ی شما از آینده‌ی کسب‌وکار مرتبط می‌شود. فراموش نکنید بخت تبدیل بهفیسبوک یا توییتر بعدی در دنیای کنونی، بسیار کم خواهد بود. به‌بیان‌دیگر، نمی‌توان روی طرحی رایگان با امید به افزایش پایگاه مشتریان و درآمدزایی از آن‌ها فکر کرد.

پرداخت درون‌برنامه‌ای راهکاری کاربردی برای درآمدزایی اپلیکیشن است

به‌هرحال، تصمیم‌گیری دراین‌زمینه به طرح کسب‌وکارتان مرتبط است؛ اما کارشناسان عموما طرح‌های پرداخت درون برنامه‌ای را استراتژی مناسبی برای درآمدزایی می‌دانند. در چنین طرحی، کاربر ابتدا با قابلیت‌های سرویس شما آشنا می‌شود و درصورت تمایل، برای قابلیت‌های بیشتر هزینه می‌پردازد. از روش‌های دیگر درآمدزایی می‌توان به فروش مستقیم اپلیکیشن و تبلیغات درون‌برنامه‌ای و ثبت‌نام دوره‌ای کاربران اشاره کرد که هرکدام قوت‌ها و ضعف‌های خاص خود را دارند.

پس از انتشار چه کنیم؟

محصولات خود‌به‌خود فروخته نمی‌شوند و شما به‌صورت مستقیم با مشتری باید ارتباط برقرار کنید تا به خرید تشویق شود. برای اپلیکیشن‌ها هم همین روند جریان دارد و پس از ارائه‌ی آن‌ها در مارکت‌های اپلیکیشن، باید راهکارهایی برای شناساندن بهتر اتخاذ کنید.

بهینه‌سازی اپلیکیشن برای مارکت، رویکردی شبیه به بهینه‌سازی وب‌سایت برای موتورهای جست‌وجو دارد. این بهینه‌سازی باید در مرحله‌ی اول عرضه‌ی اپلیکیشن انجام شود تا پیداکردن سرویس شما در میان انبوه رقبا، آسان باشد. پس از بهینه‌سازی نیز باید رویکردهای بازاریابی و تبلیغات بسته به استراتژی و بودجه‌ی سازمان انجام شود.

چگونه بازاریابی کنیم؟

در میان روش‌های متنوع بازاریابی اپلیکیشن، می‌توان پیشنهاد افراد و شرکت‌های دیگر را بهترین رویکرد دانست. در چنین روشی، اپلیکیشن شما را شرکت‌های دیگر و کنفرانس‌های خبری و حتی وبلاگ‌ها و اینفلوئنسرهای دنیای فناوری به دیگران شناسایی می‌کنند. اگر پس از اجرای این روش با استقبال مناسب روبه‌رو شدید، حتما آن را ادامه دهید.

نکته‌ی مهم دیگر در بازاریابی اپلیکیشن، دیدگاه‌ها و بازخوردهایی است که کاربران در صفحه‌ی اپلیکیشن می‌نویسند. هرگونه دیدگاه منفی باید بررسی و پاسخ داده شود. شاید برخی از دیدگاه‌ها رویکرد دشمنی داشته باشند؛ اما به‌هرحال آن‌ها را نیز باید بادقت بخوانید و پاسخ دهید. دیدگاه‌های کاربردی نیز برای بهبود اپلیکیشن در به‌روزرسانی‌های بعدی کاربردی هستند.

اپلیکیشن چندمنظوره یا توسعه‌ی مجزا؟

برخی افراد و شرکت‌ها برای آسان‌ترشدن کار توسعه، اپلیکیشن‌ها را به‌صورت چندمنظوره و چندپلتفرمی (Cross Platform) توسعه می‌دهند. به‌‌عبارت‌دیگر، آن‌ها ایده‌ی خود را با یک زبان اجرا می‌کنند و سپس با ابزارهای موجود، آن را برای همه‌ی پلتفرم‌ها توسعه می‌دهند. چنین رویکردی عموما به نتیجه‌ی مناسب ختم نمی‌شود.

برای هر پلتفرم اپلیکیشن مجزا توسعه دهید

اپلیکیشن‌هایی که با یک زبان و برای چند پلتفرم نوشته می‌شوند، عموما کارایی مناسبی ندارند. به‌علاوه، در به‌روزرسانی آن‌ها مشکلات متعددی ایجاد می‌شود. به‌هرحال، وجود زبان‌های برنامه‌نویسی متنوع برای پلتفرم‌های متنوع بی‌دلیل نیست؛ به‌همین‌دلیل، پیشنهاد می‌کنیم با کمی هزینه‌ی بیشتر، اپلیکیشن خود را به‌صورت مجزا برای پلتفرم‌های هدف توسعه دهید.

هزینه‌ی توسعه‌ی اپلیکیشن؟

پاسخ به این پرسش‌ به عوامل بی‌شماری وابسته است. هیچ‌گاه نمی‌توان بازه‌ی مشخصی از هزینه‌ی توسعه‌ی اپلیکیشن داشت؛ اما آشنایی با عوامل تأثیرگذار،‌ خالی از لطف نخواهد بود.

عوامل اولیه و مهم در هزینه‌ی توسعه‌ی اپلیکیشن به قابلیت‌های آن وابسته هستند؛ عواملی همچون منو ثبت‌نام، اتصال به درگاه‌های بانکی یا سرویس‌های دیگر و قابلیت‌های پیام‌رسانی، همگی هزینه‌ی توسعه‌ی اپلیکیشن را افزایش می‌دهند. به‌علاوه، توسعه‌ی اپلیکیشن برای سیستم‌عامل iOS نیز خصوصا در ایران هزینه‌ای بیشتر از اندروید خواهد داشت؛ چراکه تعداد توسعه‌دهندگان این سیستم‌عامل در کشور کمتر است و آن‌ها هزینه‌های بیشتری برای توسعه و بارگذاری اپلیکیشن‌ها پرداخت می‌کنند.

اگر موفق نشدیم؟

اپلیکیشن‌ها نیز مانند بسیاری از ایده‌های استارتاپی احتمال شکست دارند. برخی ایده‌های اپلیکیشن در همان مراحل اول شکست می‌خورند که توسعه‌دهنده یا بنیان‌گذار آن‌ها باید از چنین شکستی خوشحال هم باشد؛ چراکه کمترین هزینه‌ها را برای شکست خود پرداخت کرده است.

در میان افراد مشهور و موفق در دنیای اپلیکیشن، همه‌ی آن‌ها ایده‌ها و انتخاب‌های فجیع هم داشته‌اند. رمز موفقیت آن‌ها عبور از انتخاب‌های ناموفق و تلاش برای اجرای ایده‌های بهتر بوده است. آن‌ها با یادگیری از شکست‌ها، ایده‌های بعدی را اجرا می‌کنند که بالاخره در یکی موفق می‌شوند.